Bạn đang xem: Sầu đong càng lắc càng đầy ba thu dọn lại một ngày dài ghê
Kim Trọng khác hẳn, chàng say đắm khi mới nhìn thấy hai chị em Thúy Kiều nên đối tượng của sự tương tư hiện lên mồn một. Với tư cách của một chàng trai, sự say mê tưởng nhớ không mơ hồ mà mắt đã nhìn về một hướng, lòng đã thổn thức nỗi cầu mong được gặp mặt. Nguyễn Du đã tả nỗi tương tư ấy bộc lộ trực diện, không một chút e dè, giấu giếm.
Đấy cũng chỉ là một đặc điểm của chuyện Kim Trọng tương tư. Còn đây, một đặc điểm thứ hai, đặc điểm nổi trội: ấy là sự tương tư dữ dội, dồn dập nhiều chiều, nhiều bình diện. Ấy là một Kim Trọng thuộc giống đa tình (đa tình chủng) và tình của Kim là tình vội (cấp tình). Nguyễn Du đã viết một mạch 16 câu thơ (từ câu 243 đến câu 258) nào là Kim đem nỗi sầu ấy mà đong. Muốn cho yên nỗi nhớ, nhưng nỗi sầu lại cứ sinh sôi, nảy nở, sầu đong càng lắc càng đầy.
Thông thường, đong thóc gạo, khi ta lắc, thóc gạo vơi đi. Nhưng Kim Trọng đem sầu mà đong, mà lắc, tức cứ động đến, nỗi sầu ấy cứ dâng trào lên, cứ nhức nhối đau buồn. Chuyện nỗi sầu là hiện tượng tình cảm. Nó vô hình, Nguyễn Du đã vật chất hóa, cụ thể hóa một hiện tượng trừu tượng khiến người đọc như trông thấy, sờ nắn được nỗi buồn ấy.
Kinh thi (Trung Quốc) có câu: nhất nhật bất kiến như tam thu hề (một ngày không thấy nhau như ba năm xa cách). Nguyễn Du không dừng ở biện pháp so sánh một ngày bằng ba năm mà nhà thơ lại dồn ba năm trong một ngày chờ đợi, nhớ mong: Ba thu dồn lại (dọn lại) một ngày dài ghê. Tản Đà cho rằng câu thơ Nguyễn Du tứ văn nồng đượm cũng chính vì sự dồn nén ấy. Xin đọc lại: Sầu đong càng lắc càng đầy/ Ba thu dồn lại một ngày dài ghê. Cả hai câu thơ đều nằm trong trạng thái dồn nén mà nỗi nhớ lại vô cùng. Đó là miêu tả nỗi sầu. Rồi cũng chính từ nỗi sầu ấy, Kim Trọng oán trách mây trên núi Tần đã che mất hướng nhìn của chàng khi chàng dõi mắt trông về nơi người đẹp ở: Mây Tần khóa kín song the! Trông ngóng mãi trong trạng thái thức không được, hay ngủ đi gửi lòng mình vào cơn mộng? Nhưng khốn khổ thay: bụi hồng đã chemất lối đi(bụi hồng dứt nẻo đi về chiêm bao). Như vậy, thức không được, mộng không xong. Ấy vậy mà thời gian cứ trôi qua: tuần trăng khuyết, một ngọn đèn leo lắt đợi chờ, dầu để thắp sáng vơi đi: đĩa dầu hao! Tâm trạng chàng Kim buồn chán vô cùng: mặt mơ tưởng mặt, lòng ngao ngán lòng (hai chữ mặt, chữ lòng được nhắc lại trong câu thơ nhưng chữ thứ nhất thuộc chàng Kim, chữ thứ hai là của người đẹp). Chán ngán như thế thì còn tâm trí đâu mà học hành, vui thú gì mà ôm đàn gảy khúc nhạc và hình như việc học hành, thú vui âm nhạc cũng buồn nỗi buồn của chủ: ngọn bút se lại, dây đàn chùng xuống. Đang buồn thảm thiết như vậy mà cái mành trúc che trước cửa kia, cái thứ trúc lấy ở sông Tương nơi tình yêu hò hẹn cứ bị gió phân phất kêu lên như một sự trêu ngươi! Rồi mùi hương sao lại lan tỏa lúc này để chàng tưởng đến mùi hương người đẹp…
Cứ như vậy, ý này dồn lên ý khác, nối tiếp, dập dồn y như chàng Kim không nằm yên trong giấc ngủ, cứ trở mình trằn trọc, nghĩ suy.
Có người cho rằng Kim Trọng sau đấy gặp Kiều sao mà táo bạo mà bộc tuệch nỗi lòng đến thế, còn Thúy Kiều sao dám xăm xăm băng lối vườn khuya một mình… hai đoạn tả Thúy Kiều và Kim Trọng tương tư là bước chuẩn bị cho hai người bước vào cuộc tình say đắm, thiết tha.
Bài viết này Vũ viết cho thư viện điện tử của mình mấy năm về trước và đăng trên vài website thân hữu như handheldvn. Nay chép lại ở đây để kính tặng thầy Phan An và tất cả các thầy cô bè bạn…
Nguyễn Vũ
SẦU ĐONG CÀNG LẮC CÀNG ĐẦY…Tôi xin bắt đầu cái topic nầy. Mong các bạn nào từng “trót yêu nàng Kiều” cùng tham gia nhé.
Bàn về chữ “Sầu”, người ta có nhiều chữ để diễn tả nỗi sầu ở các mức độ khác nhau: sầu da diết, sầu thê lương, sầu vạn cổ, sầu man mác, sầu đau sầu đớn,….
Nhưng tả được nỗi sầu một cách cụ thể, rất bình dân nhưng cũng rất văn hoa thì chỉ có Nguyễn Du:
“Sầu đong càng lắc càng đầy,Ba thu dọn lại một ngày dài ghê.”
Tôi vốn là học sinh chuyên toán. Khi nghe câu nầy lần đầu thì chẳng hiểu gì cả. Lại nghĩ “sầu đong” là cái gì nhỉ? Có lẽ “sầu đông” mà người ta in nhầm chăng? Mà cây sầu đông mà “càng lắc” thì chỉ có nước … rụng lá chứ càng đầy là nghĩa gì? Hay là lá rụng đầy sân? Cụ Tố Như có linh thiêng thì xin thứ cho chứ thực tình hồi trung học tôi nghĩ như vậy.
Cho đến khi lên lớp, thầy Phan An, giáo viên kỳ cựu về Kiều của trường cấp ba TX Thủ Dầu Một, giảng nghĩa, tôi mới “vỡ” ra và khâm phục cách dùng chữ của cụ Tố Như quá xá.
Thường cái gì đong trong lon, trong thúng, khi ta “càng lắc” thì nó “càng vơi” xuống. Không tin thì bạn thử xúc một .. lon gạo rồi lắc thử xem. Rõ ràng là “càng lắc càng vơi” Thế nhưng nỗi sầu thì không biết Nguyễn Du đong bằng cái gì nhưng lại “càng lắc càng đầy”! Quả thật nỗi buồn khi ta càng gặm nhấm nó thì nó lại càng lớn thêm lên chứ chẳng bớt đi chút nào.
Sầu đong “càng lắc càng đầy”
Mà đối với tuổi mới lớn thì còn nỗi buồn nào thấm thía cho bằng chia tay với người yêu. Gặp nhau cả ngày trời, vừa mới chia tay đã nhớ, đã muốn gặp lại ngay. Trong lòng lúc nào cũng bồn chồn, không yên, chỉ muốn gặp lại người yêu ngay lập tức. Mà gặp không được thì sinh buồn sầu, xem mỗi giờ trôi qua dài cả thế kỷ (nhất là khi không có cả cái “a-lô” thì còn khổ đến mức nào). Chỉ mong sao trời mau sáng để có dịp gặp lại người yêu.
Vừa mới sáng đã mon men đến nhà em (hay nhà anh) thì mới hay cả nhà em … đi chơi xa, lâu lắm đến … chiều mai mới về. Ối giời ơi, sao không bảo nhau tiếng nào …
Kinh Thi có câu “Nhất nhật bất kiến như tam thu hề” nghĩa là “một ngày không gặp dài như ba năm” mà cụ Nguyễn Du đã “phiên dịch” sang Việt ngữ rất tài tình, rất chuẩn và cũng rất bình dân: “Ba thu dọn lại một ngày dài ghê.”
Thế mà em đến mãi tối mai mới về. Cơ khổ. Cứ mỗi lần nhớ là mỗi lần “lắc” (lắc cái nỗi sầu chứ không phải thuốc lắc nhé, đừng có mà vớ vẫn) và càng lắc thì cái nỗi buồn cứ thế mà dâng lên, đầy lên mãi, muốn không nghĩ cũng không được.
Sầu đong càng lắc càng đầy
Thời gian trôi qua thật mau, thoắt cái đã gần ba chục năm, nhưng tôi vẫn còn cái cảm giác như tiết học văn vừa mới tan sáng nay. Khi thầy Phan An nói lời cuối sau tám tiết học truyện Kiều.
Xem thêm: Cách Cài Bluestacks Cho Win 7, Hướng Dẫn Cài Đặt Bluestacks 5 Trên Máy Tính
Đứng trên bục giảng, thầy chầm chậm nhìn quanh cả lớp và nhè nhẹ gấp quyển sách giáo khoa trên tay. Giọng thầy chẫm rãi nhưng thật ấm áp và trân trọng: “Thôi. Chúng ta đã khuấy động và làm phiền nàng Kiều suốt mấy tuần qua. Giờ thì chúng ta hãy khép cánh cửa lại để nàng Kiều bạc mệnh của chúng ta được nghỉ một giấc bình yên. Vâng, một giấc thật bình yên trong lâu đài văn chương văn học Việt Nam.”
Xin cảm ơn thầy đã truyền cho chúng em sự hiểu biết, niềm cảm hứng và say mê với truyện Kiều.